Çocuklarda diş çürüğüne dikkat

Çocuklarda diÅŸ çürüğüne neden olan faktörleri açıklayan Pedodonti Uzmanı DiÅŸ Hekimi Dr. Özge BektaÅŸ, çocuk diÅŸ hekimliÄŸinde öncelikli konunun; düzenli ağız bakımı ve plak birikiminin önlenmesi ile hastalığın oluÅŸmadan engellenmesi olduÄŸuna vurgu yaptı.Beykent Ãœniversitesi DiÅŸ HekimliÄŸi Fakültesi Dr. Öğr. Ãœyesi Özge BektaÅŸ, çocuklarda diÅŸ çürüğü ve tedavi yöntemlerini anlattı. Dr. BektaÅŸ, diÅŸ çürüğünün, karyojenik (çürük yapıcı) plak bakterilerinin karbonhidratları fermente etmesiyle oluÅŸan organik asitlerin, diÅŸin mineralize olan mine ve dentin dokularını parçalamasıyla ortaya çıkan enfeksiyöz bir hastalık olduÄŸunu belirterek, ‘Dünya genelinde görülen en yaygın enfeksiyöz hastalıklardandır. Ä°lerleyici doÄŸası nedeniyle tedavi edilmediÄŸi durumlarda diÅŸ ve çevre dokuların enfeksiyonuna yol açtığı gibi genel vücut saÄŸlığını da olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle öncelikle diÅŸ çürüğünün baÅŸlamadan önceki aÅŸamalarına yönelik ağız hijyen alışkanlıklarının kazandırılması, uygun koruyucu ve önleyici uygulamaların geliÅŸtirilmesi; çürük belirtisinin ilk görüldüğü aÅŸamada ise çocuÄŸa ve hastalığın ÅŸiddetine uygun bireysel tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.’ dedi.ÇÜRÜĞE NEDEN OLAN 4 ANA FAKTÖRÇocuklarda diÅŸ çürüğünün sebeplerine deÄŸinen Özge BektaÅŸ, ‘DiÅŸ çürüğüne neden olan faktörler çocuklarda hem çürüğün baÅŸlamasından hem de çürüğün geliÅŸiminden sorumludur. Genetik faktörlerin etkisi olmasına raÄŸmen diÅŸ çürüğü esas olarak çevre koÅŸullarından etkilenen kazanılmış bir hastalıktır. Çürük lezyonunun oluÅŸabilmesi için aynı anda karşılıklı olarak birbirini etkileyen 4 ana faktörün bulunması gerekir’ diye konuÅŸtu.Pedodonti Uzmanı Özge BektaÅŸ, birbirini etkileyen bu dört ana faktörü açıkladı: 1.DİŞİN ÇÜRÃœK OLUÅžUMUNA YATKIN OLMASI’Çürüğün oluÅŸması için öncelikle, ağız içinde çürüğe yatkın bir diÅŸin bulunması gerekir. DiÅŸlerin çürüğe karşı yatkınlığını artıran faktörler kısaca; diÅŸin yapısal özelliÄŸi, diÅŸlerdeki çapraşıklığa yol açan anormal sıralanmalar, diÅŸin geliÅŸimsel bozuklukları ve diÅŸin yeni sürmüş olması ÅŸeklindedir’2.PLAKÇürüğün oluÅŸumunda ve ilerlemesinde diÅŸ yüzeyinde bulunan mikroorganizmaların oluÅŸturduÄŸu plak önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle özellikle gıda birikiminin yoÄŸun olduÄŸu arka diÅŸlerin birbirleri ile temas ettikleri bölgelerde plak birikimi ve çürük geliÅŸiminin önlenmesi için etkin plak kontrolü(düzenli diÅŸ fırçalama ve diÅŸ ipi kullanımı ile) saÄŸlanmalıdır.3.KARYOJENÄ°K GIDALARDiÅŸ çürüğünün oluÅŸumunda karbonhidratların çürük yapıcı bakteriler tarafından parçalanarak asit ortaya çıkarması etkilidir. Bu nedenle özellikle ara öğünlerde ÅŸekerli ve asitli gıdaların tüketilmemesi gerekir. Proteinler ise hem diÅŸin geliÅŸimi sırasında hem de diÅŸler çıktıktan sonra mutlaka tüketilmelidir. Peynir özellikle ÅŸekerli gıda tüketimi sonrası diÅŸleri çürüğe karşı korumaktadır.4.GIDALARIN AÄžIZDA KALMA SÃœRESÄ°YumuÅŸak ve diÅŸ yüzeyindeki temizlenemeyen girintili çıkıntılı bölgelere kolayca yapışabilen besin türleri ağız ortamında uzun süre kalmaktadır. Özellikle öğün aralarında atıştırma ÅŸeklinde tekrarlanan karbonhidrat içerikli gıda alımı ve bebeklerde gece uykusundan önce/uyku arasında yapılan beslenme bakterilerin diÅŸ yüzeyinde çoÄŸalmasına ve çürüğe neden olmaktadır.ÇOCUKLARDA DÄ°Åž ÇÜRÜĞÜ NASIL TEDAVÄ° EDÄ°LÄ°R?Dr. BektaÅŸ, çocuk diÅŸ hekimliÄŸinde öncelikli konunun; düzenli ağız bakımı ve plak birikiminin önlenmesi ile hastalığın oluÅŸmadan engellenmesi olduÄŸuna vurgu yaparak, ‘Tedavinin geciktiÄŸi ve çürüğün ilerlediÄŸi durumlarda ise genel olarak ağızda diÅŸin saÄŸlıklı olarak tutulması amacıyla çürüğün temizlenerek uygun materyallerle tedavisinin yapılması, aşırı düzeyde ilerlemiÅŸ çürüklerin tedavisi için ise enfeksiyona neden olma riski nedeniyle çekim iÅŸlemi yapılması gerekmektedir.’ dedi.Pedodonti Uzmanı DiÅŸ Hekimi Dr. Özge BektaÅŸ, koruyucu ve tedaviye yönelik uygulamaları tüm ayrıntılarıyla anlattı: Ağız hijyen eÄŸitimi: DiÅŸ çürüğüne neden olan plağın mekanik olarak kaldırılmasında; fırçalama ve ara yüz temizliÄŸi(diÅŸ ipi kullanımı) önemli ölçüde yer almaktadır.Plak kontrolüne ilk süt diÅŸinin sürmesiyle baÅŸlanmalıdır. Bebeklerin diÅŸleri suyla ıslatılmış bir gazlı bez ile ya da parmak fırçaları ile her beslenmeden sonra mutlaka temizlenmelidir.ÇOCUKLARIN DÄ°Åž FIRÇASI NASIL OLMALIDIR?’Çocukların kullanacağı diÅŸ fırçalarının boyutları yaÅŸlarına uygun, kılları orta sertlikte ve kıl demetlerinin uçları yuvarlatılmış olmalıdır. Çocukların el becerileri sınırlı olduÄŸundan diÅŸ fırçasının sapının çocuÄŸun rahatça kavrayabilmesi için geniÅŸ olması önemlidir. Elektrikli diÅŸ fırçaları daha kısa sürede etkili bir temizlik saÄŸladığı ve çocuÄŸun ağız hijyenine yönelik motivasyonunu artırdığı için önerilmektedir. Ayrıca diÅŸ fırçaları düzenli aralıklarla deÄŸiÅŸtirilmelidir.DÄ°ÅžLER NE ZAMAN FIRÇALANMALIDIR?Genel olarak sabah ve akÅŸam günde en az iki kez diÅŸler fırçalanmalıdır. Çürük yapıcı besinlerin alınmasından 10 dk. sonra plak pH’ı en düşük düzeye inmektedir. Bu nedenle diÅŸ temizliÄŸinin yemeklerden sonra ilk 10 dk. içerisinde yapılması ile çürüğün önemli oranda azaldığı bilinmektedir. Ancak asitli gıdalar (portakal, limon gibi) yenildiÄŸi/içildiÄŸi  durumlarda mine yüzeyini aşındırmamak için diÅŸler 30 dakika sonra fırçalanmalıdır. Yatmadan önce de diÅŸler mutlaka fırçalanmalı ve ağız çalkalanmamalıdır. Çünkü tükürüğün azaldığı uyku durumunda çürük daha kolay oluÅŸmaktadır. Buna ek olarak florür içerikli diÅŸ macununun diÅŸler üzerinde kalması diÅŸin çürük oluÅŸumuna karşı direncini artırmaktadır.HANGÄ° DÄ°Åž MACUNU, NE KADAR KULLANILMALIDIR?Küçük çocuklarda florürlü diÅŸ macunu kullanımında çocuÄŸun yutma riski vardır. Ayrıca ilk 3 sene florozis açısından en kritik dönemdir. Bu nedenle ebeveynler küçük çocuklarda sadece önerilen miktarda diÅŸ macunu kullanımı ve 7 yaşına kadar çocukların mutlaka ebeveyn gözetiminde diÅŸ fırçalamaları konusunda uyarılmalıdır. Minenin olgunlaÅŸması tamamlandıktan sonra (7-8 yaÅŸ) florozis riski yoktur. 6 yaşından sonra yutma refleksi geliÅŸtiÄŸinden bu yaÅŸtan sonra macunu yutma riski de kalmayacaktır. Florozis riskini önlemek için 3 yaşına kadar sürüntü (0.1 gram diÅŸ macunu) ÅŸeklinde, 3-6 yaÅŸ arası bezelye tanesi kadar( 0.25 gram diÅŸ macunu) diÅŸ macunu kullanımı önerilmektedir. EÄŸer çocuÄŸun aÄŸzında çürük yoksa florozis riskini önlemek için 500ppm florür içeren diÅŸ macunu kullanılması önerilir. Ancak çocuk 6 yaşından küçük ve aÄŸzında çok sayıda çürük varsa koruyucu amaçla 1000ppm florür içeren bir diÅŸ macunu önerilir.’ÇOCUKLARDA DÄ°Åž ÇÜRÜĞÜ TEDAVÄ°SÄ°NDE KULLANILAN YÖNTEMLERFlor uygulaması: DiÅŸ yüzeylerine flor içeren preparatların uygulanması ile diÅŸ çürüğünün önlenmesi ve hassasiyet problemi olan hastalarda hassasiyetin giderilmesi amaçlanmaktadır.Fissür örtücü uygulaması: DiÅŸlerin çiÄŸneyici yüzeylerinde bulunan derin oluklar, temizlenmesi zor ve çürüğe yatkın bölgelere fissür örtücü uygulanarak çürük oluÅŸumu engellenmeye çalışılır.Kompomer ve kompozit dolgu uygulamaları: DiÅŸlerde bulunan ilerlemiÅŸ çürükler, gerekli ise lokal anestezi altında frezler ve/veya el aletleri kullanılarak temizlenir, gereken pulpa koruyucu maddeler uygulanarak diÅŸ renginde kompomer/kompozit dolgular yapılabilir.Amalgam dolgu uygulaması: DiÅŸlerin çürük ve zayıflamış kısımları, gerekli ise lokal anestezi ile uzaklaÅŸtırılarak kalan diÅŸ dokusu amalgam dolgu maddesi ile tedavi edilebilir.Cam iyonomer siman dolgu uygulaması: Koruyucu diÅŸ hekimliÄŸinde önemli yeri olan cam iyonomer içerikli dolgu maddeleri diÅŸ dokusuna baÄŸlanarak uzun süre flor salınımı ile çürüğü önlemektedir.Kron uygulaması: Çürük lokal anestezi altında uzaklaÅŸtırıldıktan sonra kalan diÅŸ yapısı dolgu yapabilmek açısından yetersizse piyasada uygun boyutlarda hazır olarak bulunan kronlar yapıştırılarak diÅŸ tedavi edilebilir.Amputasyon uygulaması: Derin çürüklü ya da travma nedeniyle kırılmış diÅŸler, çürük ve zayıflamış dokuların lokal anestezi altında uzaklaÅŸtırılmasının ardından enfekte kron pulpası (diÅŸin damar ve sinir içeren kısmı) kısmen/tamamen çıkarılarak kalan diÅŸ dokusu özel dolgu materyalleri ile örtülenerek tedavi edilebilir.Süt diÅŸi kanal tedavisi uygulaması: Ä°lerlemiÅŸ diÅŸ çürüğü pulpanın iltihaplanmasına ve aniden baÅŸlayan, ÅŸiddetli zonklayıcı aÄŸrılara neden olmaktadır. Bu durumda enfeksiyonun ÅŸiddetine, çocuÄŸun yaşına ve uyumuna göre kanal tedavisi yapılabilir.Süt diÅŸi çekimi: DiÅŸ çürüğü tedavi edilemeyecek ÅŸekilde ilerlemiÅŸse ve ciddi düzeyde enfeksiyon geliÅŸimine neden olmuÅŸsa gerekli durumlarda antibiyotik kullanılarak enfeksiyon kontrolü saÄŸlanıp ilgili diÅŸin çekimi gerekebilir.Yer tutucu uygulamaları: Süt diÅŸlerinin genelde ilerlemiÅŸ çürük nedeniyle erken kaybedildiÄŸi durumlarda bu diÅŸe komÅŸu diÅŸler boÅŸluÄŸa kayabilir. Bu durumda yapılan sabit/hareketli yer tutucular ile diÅŸlerin kayması engellenir ve alttan gelecek daimi diÅŸlerin düzgün sürmesi ile ileri dönemde ortodontik tedavi ihtiyacı azalır.Daimi diÅŸ kanal tedavisi uygulaması: Ä°lerlemiÅŸ diÅŸ çürüğü nedeniyle pulpanın iltihaplandığı ve aniden baÅŸlayan ÅŸiddetli aÄŸrı ÅŸeklinde bulgu verdiÄŸi durumlarda enfekte pulpa dokusu uzaklaÅŸtırılarak kök kanalları uygun dolgu maddesi ile tedavi edilebilir.’ – Ä°stanbul

Bir önceki yazımız olan Çene yapısı bozuklukları konuşmayı olumsuz etkiliyor ! başlıklı makalemizde Haber ve Sağlık hakkında bilgiler verilmektedir.